Wettelijke beschermingsmaatregelen
De wet biedt een drietal beschermingsmaatregelen om ouderenmisbruik te beperken of te voorkomen. Dit zijn:
- mentorschap
- bewind
- curatele.
In deze blog worden deze drie maatregelen besproken.
Curatele, bewind en mentorschap zijn maatregelen ter bescherming van mensen die zelf niet (meer) goed beslissingen over hun financiële of hun persoonlijke belangen kunnen nemen vanwege een geestelijke of lichamelijke toestand. Bijvoorbeeld door een ziekte zoals dementie. Aan de rechter kan worden gevraagd de maatregelen te treffen.
Mentorschap
Het mentorschap is een beschermingsmaatregel voor mensen die niet meer zelf voor hun persoonlijke (niet-financiële) belangen kunnen zorgen.
De mentor gaat de beslissingen nemen over bijvoorbeeld de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. De mentor moet degene ten aanzien van wie het mentorschap is uitgesproken wel zoveel mogelijk zelf laten beslissen, ook al is de persoon handelingsonbevoegd.
De mentor kan ook beslissingen nemen met wie iemand contact of omgang heeft. Bij ouderenmisbruik kan het voorkomen dat iemand wordt geïsoleerd van zijn omgeving. Het gaat dan bijvoorbeeld om een situatie waarin een volwassen kind bij zijn demente ouder wordt weggehouden door een ander kind of een partner, veelal de mantelzorger. Als er een professionele mentor wordt benoemd, bepaalt de mentor of het contact in het belang is van de betrokkene en kan de mentor er ook voor zorgen dat er toch contact is met de familie.
Bewind
Het bewind is een beschermingsmaatregel voor mensen die niet meer voor de eigen financiële belangen kunnen zorgen door de lichamelijke of geestelijke toestand. Beschermingsbewind kan ook worden ingesteld bij overmatig geld uitgeven of bij problematische schulden.
De rechter benoemt bij de onderbewindstelling een bewindvoerder, die de goederen gaat beheren. Alleen na toestemming van de bewindvoerder of de kantonrechter kan er over de goederen worden beschikt, bijvoorbeeld bij de verkoop van een woning.
De bewindvoerder staat onder controle van de kantonrechter. Bij de aanvang van het bewind maakt de bewindvoerder een boedelbeschrijving. Dat is een overzicht van alle goederen en schulden.
Curatele
Wanneer bewind en/of mentorschap onvoldoende bescherming biedt, kan de rechter iemand onder curatele stellen. De persoon die onder curatele staat is handelingsonbekwaam. De curator is de wettelijk vertegenwoordiger.
Verschillen
De curator, de bewindvoerder en de mentor nemen alle drie beslissingen voor anderen, ofwel mensen die dat niet meer zelf kunnen. De curator neemt beslissingen op het financiële en het persoonlijke vlak. De bewindvoerder neemt alleen beslissingen op het financiële vlak en de mentor neemt alleen beslissingen op het persoonlijke vlak.
Gerechtelijke procedure
De rechter bepaalt op verzoek of en zo ja, welke beschermingsmaatregelen moeten worden getroffen. Het is voor een verzoeker geen verplichting om een advocaat in te schakelen. De rechter is terughoudend met het treffen van maatregelen als er sprake is van een levenstestament of volmacht, waarin al andere regelingen zijn getroffen ter bescherming van de betreffende persoon.
Centraal curatele- en bewindregister
Op Rechtspraak.nl is een openbaar register, het centraal curatele- en bewindregister (CCBR), te raadplegen waarin mensen geregistreerd staan die onder curatele of bewind geplaatst zijn. In het register staan geregistreerd:
- onder curatele gestelde personen;
- personen die vanwege verkwisting of problematische schulden onder bewind zijn geplaatst;
- personen die onder bewind zijn geplaatst vanwege lichamelijke of geestelijke omstandigheden, waarvan de rechter heeft besloten dat publicatie noodzakelijk is.
Bewinden uitgesproken vóór 1 januari 2014 zijn meestal niet openbaar, tenzij de rechter anders beslist.
