De erfgenamen van de overledene hebben recht op een deel van de nalatenschap. Het uitgangspunt is dat iedere erfgenaam goederen en geld ontvangt ter grootte van zijn erfdeel. Als er bijvoorbeeld twee erfgenamen zijn, ontvangt ieder 50% van de nalatenschap.
De overledene kan echter in zijn testament een andere verhouding opnemen, die bij de verdeling van de nalatenschap moet worden gevolgd.

Alle erfgenamen moeten meewerken

Alle erfgenamen moeten akkoord gaan met de verdeling van de nalatenschap en zij moeten allemaal aan de verdeling meewerken. Als bijvoorbeeld twee van de drie erfgenamen de nalatenschap verdelen en bepalen wat de derde erfgenaam ontvangt, is de nalatenschap niet geldig verdeeld. Die twee erfgenamen moeten er rekening mee houden dat hun ‘verdeling’ kan worden teruggedraaid.

Minderjarige

De erfgenamen die aan de verdeling meewerken moeten bovendien meerderjarig zijn en zij moeten in staat zijn om te kunnen verdelen. Dat betekent dat een meerderjarige die onder curatele staat of wiens vermogen onder bewind staat, niet zelf aan de verdeling kan meewerken. Dat moet een vertegenwoordiger doen, te weten de curator of de bewindvoerder. Als een minderjarig kind erfgenaam is, moet de ouder van dat kind meewerken aan de verdeling. Die ouder moet toestemming hebben van de kantonrechter om namens het kind aan de verdeling te mogen meewerken. Zonder die toestemming is de verdeling niet geldig.

Conflicten over de verdeling

Door conflicten tussen erfgenamen is het mogelijk dat zij samen geen afspraken over de verdeling van de nalatenschap kunnen maken. Die conflicten kunnen bijvoorbeeld zien op de waarde van bepaalde goederen (bijvoorbeeld: een woning, aandelen in een vennootschap, een antiek schilderij). Als zij er samen niet uitkomen, kunnen één of meer erfgenamen een procedure starten bij de rechtbank zodat de rechtbank de nalatenschap tussen de erfgenamen verdeeld. Voor die zogenaamde verdelingsprocedure moeten de erfgenamen een advocaat van de VEAN inschakelen. Ook hiervoor geldt dat alle erfgenamen (of de vertegenwoordiger van de erfgenamen) in de verdelingsprocedure moet worden betrokken.

Niet alleen alle erfgenamen moeten meewerken aan de verdeling, ook alle goederen en gelden moeten in de verdeling van de nalatenschap worden meegenomen. Als dat niet gebeurt, moeten die (overgeslagen) goederen of gelden op een later moment alsnog worden verdeeld. Zeker bij conflicten tussen de erfgenamen heeft dat niet de voorkeur. Het komt echter voor dat een erfgenaam bepaalde gelden (bijvoorbeeld: een bankrekening in Zwitserland) of goederen (bijvoorbeeld: een antiek schilderij) achterhoudt voor de andere erfgenamen. In dat geval kan de rechtbank oordelen dat die erfgenaam geen recht heeft op een deel van die gelden of goederen, omdat hij dat verborgen hield. Hij verbeurt zijn aandeel aan de andere erfgenamen. Een advocaat van VEAN kan beoordelen of aan de vereisten voor het verbeuren van een aandeel in geld of een goed wordt voldaan.

Goederen en gelden verdelen

Zodra afspraken zijn gemaakt over de verdeling van de nalatenschap of zodra de rechter de nalatenschap heeft verdeeld, moeten de erfgenamen eraan meewerken dat iedere erfgenaam ook die goederen en gelden ontvangt waar recht op bestaat. Als één of meer erfgenamen weigeren om ook daaraan mee te werken, kan in een kort geding procedure een machtiging worden verkregen om namens de onwillige erfgenamen de nalatenschap af te wikkelen. Het meest voorkomende is dat erfgenamen niet meewerken om de woning of aandelen te leveren aan de erfgenaam aan wie die goederen zijn toegedeeld. Ook voor deze kort geding procedure moet een advocaat van de VEAN worden ingeschakeld.

Eerst de schulden betalen

De erfgenamen kunnen de nalatenschap pas verdelen als de executeur of de vereffenaar alle schulden heeft betaald, of als de erfgenamen zelf alle schulden van de nalatenschap hebben betaald. Denk hierbij aan de kosten van de uitvaart, schulden van de overledene, maar ook aan legaten. Tot dat moment mogen de erfgenamen niets met goederen of gelden van de nalatenschap doen, en zij mogen dus ook niet verdelen. Alleen in uitzonderingen en in overleg en met instemming van de executeur, vereffenaar (of de kantonrechter) of alle erfgenamen kunnen bepaalde goederen al wel worden verdeeld. Dat wordt de partiële verdeling genoemd. Het heeft echter de voorkeur om de gehele nalatenschap in één keer te verdelen.