Wat gebeurt er als de ouder van een kind overlijdt en het kind en een stiefouder achterlaat zonder iets in een testament te hebben geregeld? Erft het kind iets van haar ouder? Of krijgt ze niets.
In een casus uit de praktijk betrof het een jonge vrouw wiens vader nauwelijks was begraven of haar stiefmoeder liet weten dat ze een eigen huis moest zoeken. De stiefmoeder met wie zij het al nooit echt had kunnen vinden –en dat was nog mild uitgedrukt- ging de huisdeuren voor haar sluiten. De vrouw was in tranen en vroeg zich af of dit zomaar kan. Het huis dat ze gedwongen was te verlaten betrof haar geboortehuis. Ze woonde er al haar hele leven en het huis was al jaren in hun familie. Haar oma en opa hadden er gewoond. En daarvoor de ouders van haar grootouders.
Tot haar grote ontzetting vertelde de notaris dat de stiefmoeder nu eigenaar van het huis was. Niet alleen het huis, maar alles dat van haar vader was geweest, ging naar zijn laatste echtgenote. Dat komt omdat er sprake is van de wettelijke verdeling. Dat is het geldende systeem in Nederland als er geen testament is en de ouder laat een echtgenoot en één of meer kinderen achter als erfgenamen. Bij de wettelijke verdeling gaat alles automatisch van de overledene naar de achterblijvende echtgenoot. Een kind krijgt niets, alleen een geldvordering. De stiefmoeder moet de jonge vrouw haar erfdeel in geld betalen, maar niet zolang ze nog leeft. De geldvordering van het kind is pas opeisbaar als de stiefmoeder overlijdt.
Gezien het geringe verschil in leeftijd tussen haar en haar stiefmoeder zou de jonge vrouw dan naar verwachting al over de 60 zijn. Bovendien is het maar de vraag of het huis er dan nog is. De stiefmoeder kan ondertussen alle bezittingen verkopen of schenken. Ook het huis. De vader van de jonge vrouw had dit kunnen voorkomen door iets voor zijn dochter in een testament te regelen. Daar had hij helaas niet aan gedacht.
Gelukkig kan er toch iets voor de jonge vrouw worden gedaan om te voorkomen dat het familiehuis verdwijnt. De wet biedt een kind dat in deze situatie terecht komt een zogenaamd wilsrecht. Met een wilsrecht mag een kind de overdracht van de eigendom van goederen van de nalatenschap vragen. In het geval van de jonge vrouw verzocht ze haar stiefmoeder om (een deel van) de eigendom van het familiehuis aan haar over te dragen. Dit kan voor het deel dat correspondeert met de hoogte van haar geldvordering. Zo geschiedde. De stiefmoeder mag wel in het huis blijven wonen (ze houdt het vruchtgebruik) maar kan het niet meer verkopen.
Mr. Petra de Vries
